İŞVEREN COVİD-19 AŞISINI ZORUNLU TUTABİLİR Mİ?

İŞVEREN COVİD-19 AŞISINI ZORUNLU TUTABİLİR Mİ?

 

“İnsan ve hayvanlarda hastalık yapma yeteneğinde olan virüs, bakteri vb. mikropların hastalık yapma özelliklerinden arındırılarak ya da bazı mikropların salgıladığı toksinlerin etkileri ortadan kaldırılarak geliştirilen biyolojik ürünlere aşı denir.” Kişi, aşı ile söz konusu virüsü vücuduna tanıtmış olmaktadır. Vücut daha sonrasında bu virüsle karşılaştığında bağışıklık sisteminin cevabı ya hasta olmamak ya da hasta olsa dahi hafif atlatmak şeklinde olur. Aşı, kişinin vücut bütünlüğüne yönelik bir tıbbi müdahaledir.

• Anayasa m.17/2: “Tıbbi zorunluluklar ve kanunda yazılı haller dışında, kişinin vücut bütünlüğüne dokunulamaz; rızası olmadan bilimsel ve tıbbi deneylere tabi tutulamaz.” Bu hükme göre sadece tıbbi zorunluluklarda ve kanunda yazılı hallerde kişinin vücut bütünlüğüne müdahale edilebilir. Bu sebeple aşı da bu kapsamdadır.
• Türk Medeni Kanunu 24. maddesine göre: “Kişilik hakkı zedelenen kimsenin rızası, daha üstün nitelikte özel veya kamusal yarar ya da kanunun verdiği yetkinin kullanılması sebeplerinden biriyle haklı kılınmadıkça, kişilik haklarına yapılan her saldırı hukuka aykırıdır.”
• Biyoloji ve tıbbın uygulanması bakımından insan hakları ve insan haysiyetinin korunması sözleşmesi: İnsan Hakları ve Biyotıp Sözleşmesi m.2’ye göre: “İnsanın menfaatleri ve refahı, bilim veya toplumun menfaatlerinin üstünde tutulacaktır.” Fakat aynı sözleşmenin 26. Maddesine göre: “Bu Sözleşmede yer alan haklar ve koruyucu hükümlerin kullanılmasında, kamu güvenliği, suçun önlenmesi, kamu sağlığının korunması veya başkalarının hak ve özgürlüklerinin korunması için kanun tarafından öngörülen ve demokratik bir toplumda gerekli olanlardan başka kısıtlama konulmayacaktır.” Sözleşmenin bu maddeleri de Anayasa’yı destekler niteliktedir.

Tüm bu maddeler dikkate alındığında, aşı kişinin vücut bütünlüğüne yönelik bir tıbbi müdahale olduğu için kişinin rızası olmak zorundadır. Bu rızanın istisnası kamu yararıdır.

• Anayasa m.13’e göre: “Temel hak ve hürriyetler, özlerine dokunulmaksızın yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabilir. Bu sınırlamalar, Anayasanın sözüne ve ruhuna, demokratik toplum düzeninin ve lâik Cumhuriyetin gereklerine ve ölçülülük ilkesine aykırı olamaz.”

Kamu yararı olsa dahi genel sağlığı korumaya yönelik faaliyetlerin de kanunilik ilkesine uyularak gerçekleştirilmesi gerekir. Bu durumda kanuni bir dayanak ve kişinin rızası olmadan zorunlu aşı uygulaması mümkün değildir. Teoride ülkemizdeki tek zorunlu aşı çiçek aşısıdır. Bunun dayanağı da Umumi Hıfzıssıhha Kanunu 88. maddesidir.

Genel sağlık için gerekli olduğu düşünülerek Covid-19 aşısının rıza olmasa dahi yapılabileceği savunulabilir fakat aşının yetkinlikleri henüz kanıtlanabilmiş değildir. Genel görüşe göre, ülkemizde yapılmakta olan CoronaVac aşısı sadece aşı olan kişinin hasta olmaması yahut olsa dahi hafif geçirmesini sağlamaktadır. Söz konusu aşıyı olduktan sonra bulaşı engelleyip engellemeyeceğine dair herhangi bir çalışma yoktur. Bu husus bilimsel kaynaklar ile kanıtlanmadığı sürece veya kanıtlansa dahi kanuna dayandırılmazsa Covid aşısının zorunlu tutulması mümkün değildir.

İşverenlerin işçilerine Covid-19 aşısı olunmasını zorunlu tutarak, olmadıkları takdirde işten çıkartacağını öne sürmesi haklı fesih sebebi oluşturmamalıdır. Sonuçta işçi, ne sonuçlar doğuracağı henüz kanıtlanmamış olan bir aşıyı yaptırmak istememe hakkına sahiptir ve bu hakkını kullanması sebebiyle işten çıkarılamaz.