MARKANIN İLTİBASI

MARKANIN İLTİBASI

Marka hukukunun amacı; markaları üçüncü kişilerin haksız kullanımlarından korumak ve marka haklarına tecavüzlerin önlenmesini sağlamaktır.

• SMK m.4: “Marka, bir teşebbüsün mallarının veya hizmetlerinin diğer teşebbüslerin mallarından veya hizmetlerinden ayırt edilmesini sağlaması ve marka sahibine sağlanan korumanın konusunun açık ve kesin olarak anlaşılmasını sağlayabilecek şekilde sicilde gösterilebilir olması şartıyla kişi adları dâhil sözcükler, şekiller, renkler, harfler, sayılar, sesler ve malların veya ambalajlarının biçimi olmak üzere her tür işaretten oluşabilir.”

Marka hakkı mutlak bir haktır. Bu hak, sahibine izni olmadan markanın kullanılmasını önleme yetkisi verir. Markaların korunması 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu (SMK) ile düzenlenmiştir.

İltibas, ortak yönleri bulunan iki şey arasındaki benzeşmedir. Markanın iltibası ise, tescil başvurusu yapılan bir markanın, tescil edilmiş veya daha önceden başvurusu yapılmış marka ile ayniyet veya benzerlik taşınması durumunda söz konusu olur. Bu duruma aynı zamanda “karıştırılma tehlikesi” denmektedir. Marka iltibasının gündeme gelebilmesi için markaların aynı veya benzer mal ve hizmet sunması gerekmektedir.

Markanın iltibasının tespit edilebilmesi için iki markanın karşılaştırılması yapılır. Bu karşılaştırmada iki markanın da esaslı noktaları dikkate alınır. Bu noktalar, halktan ortalama tüketicinin iki marka arasında bağlantı kurmasına sebep oluyorsa karıştırılma tehlikesi vardır demektir. Bu durumda ticari piyasada karıştırılma tehlikesinin varlığı yeterlidir, herhangi bir zararın doğmuş olması şartı aranmaz.

İLERİ SÜRÜLEBİLECEK TALEPLER

“SMK m.149/1:  Sınai mülkiyet hakkı tecavüze uğrayan hak sahibi, mahkemeden aşağıdaki taleplerde bulunabilir:

1. a) Fiilin tecavüz olup olmadığının tespiti.
2. b) Muhtemel tecavüzün önlenmesi.
3. c) Tecavüz fiillerinin durdurulması.

ç) Tecavüzün kaldırılması ile maddi ve manevi zararın tazmini.

1. d) Tecavüz oluşturan veya cezayı gerektiren ürünler ile bunların üretiminde münhasıran kullanılan cihaz, makine gibi araçlara, tecavüze konu ürünler dışındaki diğer ürünlerin üretimini engellemeyecek şekilde elkonulması.
2. e) (d) bendi uyarınca elkonulan ürün, cihaz ve makineler üzerinde kendisine mülkiyet hakkının tanınması.
3. f) Tecavüzün devamını önlemek üzere tedbirlerin alınması, özellikle masraflar tecavüz edene ait olmak üzere (d) bendine göre elkonulan ürünler ile cihaz ve makine gibi araçların şekillerinin değiştirilmesi, üzerlerindeki markaların silinmesi veya sınai mülkiyet haklarına tecavüzün önlenmesi için kaçınılmaz ise imhası.
4. g) Haklı bir sebebin veya menfaatinin bulunması hâlinde, masrafları karşı tarafa ait olmak üzere kesinleşmiş kararın günlük gazete veya benzeri vasıtalarla tamamen veya özet olarak ilan edilmesi veya ilgililere tebliğ edilmesi”

• Hükümsüzlük: İltibas söz konusu olduğunda menfaati olanlar, C savcıları veya ilgili kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine mahkeme tarafından markanın hükümsüzlüğüne karar verilir.
• Tecavüzün Ortadan Kaldırılması: SMK m.7’ye göre, marka koruması tescil yoluyla elde edilir. Marka tescilinden doğan haklar münhasıran marka sahibine aittir. Marka sahibi izinsiz olarak, tescilli marka ile aynı veya benzer olan ve tescilli markanın kapsadığı mal veya hizmetlerle aynı veya benzer mal veya hizmetleri kapsayan ve bu nedenle halk tarafından tescilli marka ile ilişkilendirilme ihtimali de dâhil karıştırılma ihtimali bulunan herhangi bir işaretin kullanılması halinde fiilin önlenmesini talep edebilir.
• Cezai Yaptırımlar: başkasına ait marka hakkına iltibas suretiyle tecavüz ederek mal üreten, hizmet sunan, satan, ithal-ihraç eden, ticari amaçla satın alan, bulunduran, nakleden veya depolayan kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis ve yirmi bin güne kadar asli para cezası ile cezalandırılır. Bu suçun soruşturulması ve kovuşturulması şikâyete bağlıdır.
• Tazminat: Hakka tecavüz sayılan fiili işleyen kişiler, hak sahibinin zararını tazmin etmekle yükümlüdür. Ayrıca markanın itibarının zarara uğraması halinde, bu sebeple ayrıca tazminat istenebilir.

 

İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

1. “Bölge Adliye Mahkemesince, ilk derece mahkemesi kararının kaldırılarak davacının marka başvurusuna konu “EUROPET” ibaresi ile davalı adına önceden tescilli “OPET” ibareli markaları arasında karıştırılma ihtimaline yol açacağı ve iltibas bulunduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş ise de; davacının başvurusunun farklı renk tonlarıyla “EURO” ve “PET” ibarelerinin birleşmesinden oluştuğu, “PET” ibaresinin petrol türevi mal ve hizmetler yönünden tanımlayıcılığa yakın ibare olduğu, Mahkemece, “EURO PET” olarak algılanacak başvuru markası ile ret gerekçesi yapılan tescilli “OPET” unsurlu markalar arasında karıştırılma ihtimaline yol açacak benzerlik bulunmadığı halde ortalama tüketici kitlesince davacının başvurusu sanki “EUR OPET” şeklinde algılanıyormuşçasına hatalı değerlendirilmesiyle davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş ve bu nedenle kararın davacı yararına bozulması gerekmiştir.” (Y11HD 2019/5253 E. 2020/3461 K.)

 

2. “Olaya uygulanacak mülga 556 sayılı marka KHK’nın 8/1-b maddesi anlamında karıştırılma tehlikesinin değerlendirmesinde, markaların ayırt edici unsurlarının özellikle baskın kısımlarının gözetilmek suretiyle, ortalama tüketicilerin markaların görsel, işitsel ve anlamsal özelliklerine göre oluşacak bütüncül intibaları dikkate alınmalıdır. Söz konusu değerlendirme yapılırken, markaya konu ibarelerin ilk ve başlangıç kısımlarının sonraki kısımlarına göre tüketicilerin bütüncül intibalarının oluşumunda daha baskın nitelikte olduğu gözden uzak tutulmamalıdır. Anılan ilkeler dikkate alındığında, davacının itiraza mesnet çok sayıdaki seri markalarının asıl ve ayırt edici unsurunun “FİT” ibaresi olduğu, davalı markasının da “FİT” hecesi ile başladığı, bu kısmın markanın baskın unsuru olduğu, bu ibareye eklenen “küvi” ibaresinin 556 sayılı KHK’nın 8/1 maddesi anlamında markalar arasındaki ilişkilendirme ihtimalini ortadan kaldıracak düzeyde, markaya ayırt edicilik katmadığı, bu şekliyle davalı markasının davacının seri markalarından biri olarak algılanabileceği, bu itibarla 556 sayılı KHK’nın 8/1-b bendi uyarınca dava konusu davalı markasının davacı markaları ile ilişkilendirme ihtimalini de kapsayacak şekilde karıştırılma tehlikesine yol açacak derecede benzer olduğu yönünde bir değerlendirme yapılarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde davanın reddine karar verilmesi doğru görülmemiş kararın bu nedenle davacı yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.” (Y11HD 2019/3833 E. 2020/2305 K.)

3. “Dava, marka tescil başvurusunun reddine dair verilen YİDK kararının iptali istemine ilişkindir. Mahkemece, taraf markaları arasında karıştırılmaya yol açacak derecede bir benzerliğin bulunduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş, Bölge Adliye Mahkemesince de davacı vekilinin istinaf isteminin aynı gerekçe ile esastan reddine karar verilmiştir. Ancak, “MAG” ibaresi 41. sınıftaki “Dergi, kitap, gazete vb. gibi yayınların basıma hazır hale getirilmesi, okuyucuya ulaştırılmasına ilişkin hizmetler (global iletişim ağları vasıtasıyla anılan hizmetlerin sağlanması da dahil)” yönünden “MAGAZİN” ibaresinden türetilmiş olması nedeniyle ayırt ediciliği zayıf bir ibare olup, davacı tarafın marka başvurusunda bu ibareye ayrıca bir ön ek alınarak “MAG” ibaresinden tamamen farklı “TOURMAG” ibaresi oluşturulmuş olmakla, karıştırılma ihtimalinin tespitinde markaların hecelerine ayrılmaksızın bir bütün olarak karşılaştırılması gerektiğinden davacının “TOURMAG” ibareli başvurusu ile davalının “MAG” asıl unsurlu markaları arasında iltibasa neden olacak derecede benzerliğin bulunmadığının kabulü ile davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesince yanılgılı değerlendirme ile yazılı şekilde davanın reddine, Bölge Adliye Mahkemesince de istinaf isteminin reddine karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle mümeyyiz davacı yararına bozulmasına karar vermek gerekmiştir.” (Y11HD 2019/3856 E. 2020/2072 K.)